Pieniądz gotówkowy
Kiedyś funkcję pieniądza spełniało złoto w postaci sztabek, a w późniejszym okresie były to złote monety. Wraz z rozwojem handlu na różnych kontynentach, monety kruszcowe, które trzeba było ważyć i liczyć się z niebezpieczeństwem rabunku, zostały zastąpione przez banknoty. W Europie pierwsze banknoty pojawiły się w XVII wieku. Początkowo były to kwity depozytowe, które mówiły o ilości monet zdeponowanych u złotnika. To przyczyniło się do powstania banków emisyjnych, które wprowadzały pieniądze do obiegu.
Kiedyś można było wyróżnić trzy rodzaje wymiany banknotów na złoto:
- System wymienialności pełnej, który był wymianą na złote monety o tej samej wartości nominalnej.
- System dla bardziej zamożnych posiadaczy, system sztabowo - złoty.
- System dewizowo - złoty pozwalał na wymianę na walutę danego kraju bądź na złoto.
Powyższe systemy wymiany, które miały poparcie w złocie, upadły w okresie międzywojennym.
W 1944 roku państwa alianckie uzgodniły w Bretton Woods ramy międzynarodowego systemu walutowego. Nowy system nadal miały mieć pokrycie w rezerwach złota banków centralnych, jednak umożliwiał on także negocjacje kursów walut pomiędzy rządami różnych krajów, które mogły go zmieniać w jednoprocentowym przedziale wahań. Był to system walutowy, który stworzył podstawy relacji międzynarodowych w sferze zarządzania systemami monetarnymi. System ten jednak upadł w 1971 roku, kiedy Stany Zjednoczone wstrzymały wymienialność dolara na złoto.
Po upadku systemu z Bretton Woods, a więc od 1971 roku wartość nominalna banknotu przestała mieć jakiekolwiek pokrycie w złocie, czyli nie ma żadnego związku z wartością rzeczywistą banknotu. Po prostu, państwo zaczęło nadawać wartość nominalną, która jest akceptowana i przyjmowana na jego obszarze. Aktualnie tylko banki centralne mogą emitować banknoty. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski, a w strefie euro funkcję tą sprawuje Europejski Bank Centralny.
Pieniądz bezgotówkowy
Inaczej zwany bankowym bądź żyrowym, są to zapisy na bankowych rachunkach depozytowych. Należą do osób fizycznych lub przedsiębiorstw i mogą mieć postać lokaty pieniądza gotówkowego w banku, depozytu na koncie klienta bądź kredytu udzielanego przez bank.
Pierwotnym narzędziem uruchamiającym wkłady są czeki. Czek jest papierem wartościowym, który uruchamia depozyty bankowe. Właściciel rachunku za jego pomocą zleca bankowi dokonanie transakcji pieniężnej osobie wymienionej w czeku lub okazicielowi. Czeki są obecnie masowo zastępowane przez różne urządzenia elektroniczne. Jednym z nich są karty płatnicze, które stanowią zdalny dostęp do pieniędzy zgromadzonych na rachunku bankowym. Pozwalają one na podejmowanie gotówki z bankomatów, których w Polsce jest około 20 tysięcy i liczba ta stale rośnie. Za pomocą kart można też dokonywać płatności za towary i usługi. Internet umożliwia współczesnemu człowiekowi dostęp do rachunków za pomocą komputera lub telefonu. Umożliwia nam to wykonywanie przelewów, zakładanie lokat terminowych, ale też sprawdzanie salda i historii rachunków.
Należy wspomnieć, że pieniądz bezgotówkowy jest emitowany przez banki handlowe i w odróżnieniu od pieniądza gotówkowego nie jest prawnym środkiem płatniczym, czyli nie trzeba się zgodzić na przyjęcie zapłaty w formie bezgotówkowej.