Bilans płatniczy pozwala ustalić poziom relacji gospodarki danego kraju z pozostałymi gospodarkami. Jest wykazem wszelkich transakcji ekonomicznych zawieranych pomiędzy krajowymi i zagranicznymi podmiotami. Sporządzając go ustala się konkretne okresy, w których przedziale analizuje się transakcje. W związku z tym bilans płatniczy może wykazywać zarówno relacje za wybrane miesiące, jak i kwartały a nawet lata. Ponadto, może dotyczyć nie tylko całej gospodarki kraju, ale również poszczególnych jej obszarów. W Polsce publikowaniem bilansu płatniczego zajmuje się Narodowy Bank Polski.
Co wchodzi w skład bilansu płatniczego?
Kompletny bilans płatniczy składa się z pięciu podstawowych elementów, które zawierają w sobie wszystkie transakcje ekonomiczne. Głównym z nich jest rachunek obrotów bieżących składający się z salda: obrotów towarowych, usług, dochodów, transferów bieżących oraz pozostałych, nieklasyfikowanych obrotów bieżących (NOB). Kolejną składową jest rachunek kapitałowy, który uwzględnia dochody i rozchody. Rachunek finansowy z kolei wykazuje inwestycje bezpośrednie, portfelowe i pozostałe oraz stan istotnych instrumentów finansowych wpływających na wynik inwestycji. Czwartym elementem jest saldo błędów i opuszczeń, a ostatnią składową stanowią oficjalne rezerwy walutowe. Zawierają one płynne aktywa zagraniczne, które znajdują się w posiadaniu i pod kontrolą banku centralnego.
Znaczenie bilansu płatniczego dla kraju
Ze uwagi na fakt, że bilans płatniczy jest najważniejszym aspektem wydajnej gospodarki, utrzymanie go na odpowiednim i zrównoważonym poziomie jest celem każdego państwa. Dążą one tym samym do utrzymania różnicy zysku w odniesieniu do wydatków w granicach zera. Jeżeli bilans płatniczy jest niezrównoważony oznacza to, że mamy do czynienia z nadwyżką lub deficytem. Pamiętajmy jednak, że długotrwałe utrzymywanie jednego ze wskaźników jest niemożliwe: stała nadwyżka prowadzi do osłabienia gospodarki zagranicznej, a deficyt szybko pochłania środki zdeponowane w rezerwach.