Podatek od towarów i usług
W przypadku wymiany walut zastosowanie ma art. 43 ust. 1 pkt 7 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.), który mówi, iż: „Zwalnia się od podatku: transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych, jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane, jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną”.
Dodatkowo zwolnione od podatku są usługi będące częścią usługi zawartej art. 43 ust. 1 pkt 7, o czym mówi art. 43 ust. 1 pkt 13: „Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.”
Powyższe zapisy oznaczają, że czynności pośrednictwa lub transakcje wymiany walut są zwolnione od podatku VAT.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Przypominając art. 9. 1. Ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000r. Nr 14 poz. 176 ze zm.): „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.”
Kwestia podatków jest więc bardziej skomplikowana w przypadku podatników PIT.
Polskie przepisy dopuszczają wyłącznie rozliczenia w złotówkach, dlatego waluty należy przeliczać. Jak można przeczytać w źródle, czyli Art. 14. 2 tejże Ustawy: „Przychodem z działalności gospodarczej są również: 3) różnice kursowe”. Przepisy szczegółowe dotyczące tego artykułu znajdują się dalej w Art. 24c. ust. 1, 2, 3.
W skrócie należy zapłacić podatek od wszystkich różnic kursów wymiany waluty, podczas których uzyskaliśmy zysk. Jeżeli waluta w firmie jest używana w celach operacyjnych (transakcje kupna lub sprzedaży) to takiego podatku się zazwyczaj nie płaci (więcej o wyjątkach dalej), ale jednak, jeżeli byśmy zakupili walutę i niedługo potem ją sprzedali po wyższej cenie, to osiągnęlibyśmy zysk z transakcji kapitałowych, więc spoczywałby już na nas obowiązek zapłacenia podatku i uwzględnienia go w zeznaniu podatkowym.
Takie przychody, gdy nie można ich zaliczyć do przychodów z działalności gospodarczej, należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł. Podatnik dokonuje ich rozliczenia z chwilą składania zeznania rocznego PIT, czyli ma na to czas do 30 kwietnia w roku następującym po roku, w którym miała miejsce rozliczana transakcja walutowa. Osoby fizyczne, dla których zysk z inwestycji walutowych stanowią inne źródło dochodów mogą się spodziewać opodatkowania zgodnie z zasadami ogólnymi, czyli według skali podatkowej ze stawkami 18 i 32 proc.
Kiedy zysk zostanie zakwalifikowany do działalności gospodarczej, to wówczas ulega on opodatkowaniu na zasadach ogólnych albo liniowo według stawki 19 %. Różnice kursowe powstają z tytułu zmiany stanu własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych oraz gdy podatnik wymienia walutę. Dodatkowo również wówczas, kiedy następuje zmiana kursu waluty obcej, w której zawarta została umowa w okresie pomiędzy dniem jej zawarcia, a dniem realizacji płatności zawartym w tej umowie. Jak mówią przepisy ustawy ustalenie tych różnic polega na przeliczeniu waluty w dniu zawarcia umowy oraz w dniu otrzymania/spłaty należności z nich wynikających. Różnica tych dwóch kwot to także właśnie różnica kursowa i te wartość należy zawrzeć w zeznaniu podatkowym.
Najważniejszy w wyliczaniu tej różnicy jest kurs waluty.
Bierzemy do rozliczenia odpowiednio kurs danej waluty faktycznie zastosowany przy danym rozliczeniu umowy, niezależnie czy był to kurs wymiany w banku, w którym podatnik ma rachunek i w którym wymienił walutę, czy na podstawie kursu z kantoru tradycyjnego lub internetowego. Najważniejsze jest, aby był to kurs faktycznie użyty w danej sytuacji, jednak podatnik musi posiadać dowód wymiany przy danym kursie. Kantory, mimo iż nie są płatnikami VAT to także wystawiają faktury tylko, że nievatowskie. Jeżeli nie można ustalić kursu, po jakim dokonano wymiany, to stosuje się odpowiednio kurs średni ustalany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu lub rozchodu waluty z rachunku.
Przykład wyliczenia podatku dochodowego z wymiany walut
Porównywarka kantorów internetowych strefawalut.pl przygotowała poniżej przykład, który pokazuje w jaki sposób należy sprawdzić czy transakcja walutowa przyniosła zysk.
Załóżmy, że polska firma eksportowa sprzedała swojemu kontrahentowi z Unii Europejskiej towary na kwotę 1000 euro w dniu 24-09-2013, czyli (w przypadku braku dowodów innego kursu wymiany) przeliczenie nastąpi po średnim kursie NBP z dnia poprzedniego, a więc z dn. 23-09-2013, który wyniósł 4,2268. Krótkie mnożenie 1000 x 4,2268 daje 4226,8 zł. Oczywiście jeżeli posiadamy dowód zakupu, to przyjmujemy kurs zakupu euro przy uwzględnieniu ewentualnej prowizji od transakcji. Kontrahent wykorzystał okres spłaty zawarty w umowie i zapłacił dopiero po miesiącu, czyli dn. 24-10-2013. Dla przykładu załóżmy, że kurs średni NBP z dnia poprzedniego wyniósł 4,30 oraz wpłata nastąpiła na konto firmowe w euro (w przypadku konta złotowego przyjmuje się kurs przewalutowania banku). Firma otrzymała więc 1000 x 4,3, co daje łącznie 4300 zł. Różnicą kursowa wynosi w tym wypadku 73,2 zł i od tej właśnie kwoty należy odprowadzić podatek.
Podsumowanie
Podsumowując, niezależnie czy prowadzi się działalność gospodarcza czy nie, jeżeli na wymianie walut wynikającej z różnicy kursowej osiągnięto zysk to należy zapisać to w zeznaniu podatkowym oraz odprowadzić od tej kwoty podatek.
Autor: Maciej Kasprzak, porównywarka kantorów internetowych strefawalut.pl
Artykuł 24c wyjaśniający szczegółowo, czym jest zysk z wymiany walut.
1. Różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3.
2. Dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość:
1) przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej we-dług faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
2) poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
3) otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5;
4) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
5) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
3. Ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość:
1) przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej we-dług faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
2) poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
3) otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5;
4) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni;
5) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
4. Przy obliczaniu różnic kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.
5. Jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty, o którym mowa w ust. 2 i 3, jest wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs opierając się na kursach walut ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski.
6. Przez średni kurs ogłaszany przez Narodowy Bank Polski, o którym mowa w ust. 2 i 3, rozumie się kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu.
7. Za koszt poniesiony, o którym mowa w ust. 2 i 3, uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), a za dzień zapłaty, o którym mowa w ust. 2 i 3, dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności.
8. Podatnicy wyznaczają kolejność wyceny środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej, o której mowa w ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3, według przyjętej metody stosowanej w rachunkowości, której nie mogą zmieniać w trakcie roku podatkowego.
9. Przepisy ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 stosuje się odpowiednio do kapitałowych rat kredytów (pożyczek).
10. Zasady ustalania różnic kursowych określone w ust. 1–9 stosują podatnicy prowadzący działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej.